Ung thư lưỡi thường phát triển từ các tế bào biểu mô vảy trên bề mặt của lưỡi. Dấu hiệu ung thư lưỡi dễ nhận biết nhất là trên lưỡi bị đau nhức, xuất hiện những vết loét mãi không lành. Do đó, bạn nên đi khám nếu các triệu chứng này kéo dài cùng với các bất thường khác ở miệng.
Nội Dung
1. Thế nào là ung thư lưỡi?
Ung thư lưỡi là loại ung thư phổ biến nhất trong và xung quanh miệng. Ung thư lưỡi không có dấu hiệu rõ ràng trong giai đoạn đầu cho đến khi bệnh chuyển sang giai đoạn nặng.
Mỗi năm trên toàn thế giới có khoảng 263.900 ca ung thư lưỡi mới và 128.000 ca tử vong. Tại Hoa Kỳ, có 10.530 trường hợp mới được ghi nhận và 1.900 bệnh nhân tử vong do mắc ung thư lưỡi (theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ). Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh ung thư lưỡi đang có xu hướng gia tăng lên.
Ung thư lưỡi thường gặp ở nam giới trên 50 tuổi, tuy nhiên những năm gần đây căn bệnh này đang có dấu hiệu lão hóa. Vì vậy, việc tìm hiểu nguyên nhân và nhận biết các triệu chứng của bệnh có thể giúp bạn phòng tránh bệnh kịp thời.
Ung thư lưỡi gặp ở nam giới trên 50 tuổi
2. Những nguy cơ dẫn đến mắc ung thư lưỡi
- Hút thuốc lá: Được công nhận là nguyên nhân chính gây ung thư phổi, nhưng hút thuốc lá cũng là nguyên nhân gây ra một số bệnh ung thư, trong đó có ung thư lưỡi. Khói thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ phổ biến nhất của bệnh ung thư miệng và cổ họng, trong đó mắc ung thư lưỡi là điều không thể tránh khỏi.
- Uống rượu bia, sử dụng chất kích thích: các nghiên cứu cho thấy có xấp xỉ 70-80% bệnh nhân ung thư lưỡi hay ung thư miệng là những người thường xuyên sử dụng rượu bia và các chất kích thích.
- Tiếp xúc với các tia bức xạ: Thường xuyên tiếp xúc với các tia bức xạ cường độ cao cũng có nguy cơ mắc các bệnh ung thư miệng và lưỡi cao hơn so với những người ít tiếp xúc hơn.
- Tiền sử gia đình: Di truyền là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh ung thư lưỡi. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh, bạn có khả năng mắc bệnh cao hơn những người khác.
- Nhiễm HPV: Trong số 100 loại virus HPV được tìm thấy và nghiên cứu, thì có một hoặc một vài loại có khả năng gây ung thư lưỡi cho người bệnh.
- Chế độ ăn uống thiếu chất: Thiếu vitamin E, D .. hay chất xơ trong trái cây cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh ung thư.
Virus HPV là yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư lưỡi
3. Dấu hiệu của ung thư lưỡi qua từng giai đoạn
3.1. Giai đoạn khởi phát
Ở giai đoạn đầu của bệnh ung thư lưỡi, người bệnh có thể không có hoặc có rất ít dấu hiệu nổi bật. Chúng không rõ ràng, dễ nhầm lẫn với các bệnh thông thường nên nhiều bệnh nhân chủ quan, không đi khám. Các triệu chứng có thể xảy ra trong giai đoạn đầu của bệnh bao gồm:
- Người bệnh có cảm giác cộm ở lưỡi: cảm giác này giống như dị vật hoặc xương cá mắc vào lưỡi nhưng chỉ là tạm thời.
- Trên bề mặt lưỡi có khối nổi lên: màu sắc thay đổi, niêm mạc trắng, tổn thương rắn chắc, có thể có dạng xơ hóa hoặc vết loét nhỏ.
- Nổi hạch ở cổ: có thể xuất hiện số ít ở bệnh nhân mắc ung thư lưỡi trong giai đoạn đầu của bệnh.
3.2. Giai đoạn toàn phát
Ở giai đoạn toàn phát, các dấu hiệu đã bắt đầu xuất hiện trên lâm sàng, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt của người bệnh, vì vậy bệnh ung thư lưỡi thường được phát hiện ở giai đoạn này.
- Đau lưỡi: Đây là triệu chứng rất thường gặp ở bệnh nhân ung thư lưỡi giai đoạn này. Cơn đau liên tục và tăng lên khi người bệnh nói hoặc nhai, nhất là khi ăn đồ cay, nóng. Có đôi khi cơn đau còn có thể đau lan đến tai.
- Tăng tiết nước bọt.
- Chảy máu miệng: máu hòa với nước bọt và khi khạc ra, nước bọt có màu đỏ.
- Hôi miệng: do ung thư tổ chức hoại tử.
- Khó nói, khó nuốt: do cố định lưỡi, nghiến chặt hàm. Nhiễm trùng: bệnh nhân sốt, mệt mỏi, chán ăn.
- Sút cân: do tổn thương bệnh lý và không ăn uống được.
- Khám lưỡi phát hiện các vết loét hoặc nốt lớn trên lưỡi: Các vết loét phát triển và lan rộng nhanh chóng làm hạn chế phạm vi cử động của lưỡi; Bên ngoài vết loét có màng giả nên dễ chảy máu. Có thể không thấy vết loét mà là một nốt lớn, niêm mạc lưỡi lồi ra, trên bề mặt niêm mạc có những lỗ nhỏ, khi ấn vào có dịch trắng, chứng tỏ đã bị hoại tử.
3.3. Giai đoạn phát triển
Bệnh tiến triển nhanh theo hướng không tốt. Các vết loét chiếm ưu thế ở giai đoạn này, các vết loét đi sâu xuống bên dưới và lan rộng khiến người bệnh đau dữ dội, dễ chảy máu và bội nhiễm. Nhiều vết thương hoại tử thường có mùi hôi. Việc thăm khám cho bệnh nhân là điều cần thiết để bác sĩ đánh giá sơ bộ về kích thước của khối u cũng như đặc điểm xâm lấn của khối u xuống dưới và vào các mô xung quanh (sàn miệng, amidan, …). Việc thăm khám có thể làm tăng cơn đau của bệnh nhân, đó là lý do tại sao trước khi khám bệnh thường cần phải gây mê để giảm thiểu phản ứng đau đớn của bệnh nhân.
3.4. Giai đoạn cuối
Tại thời điểm này, các triệu chứng ung thư lưỡi trở nên mạnh mẽ và nặng nề hơn. Một số triệu chứng có thể đáp ứng tại giai đoạn bệnh nhân cuối cùng:
- Giảm cân nhanh: Dấu hiệu này có thể chỉ ra rằng bệnh bị bệnh.
- Mệt mỏi: Ở giai đoạn cuối, người bệnh mệt mỏi hơn bao giờ.
- Rối loạn đường tiêu hóa: đầy hơi, chướng bụng không tiêu, buồn nôn, rối loạn đại tiện, phân và máu,
- Sốt kéo dài: có thể báo cáo tình trạng kém ở bệnh nhân.
- Di căn hạch: Thường gặp ở hạch dưới đòn và hạch dưới đòn, hiếm khi ở hạch động mạch cảnh giữa và dưới.
- Tổn thương ở lưỡi: thường ở rìa tự do của lưỡi (80%), đôi khi ở các vị trí khác như mặt dưới lưỡi (10%), mặt trên của lưỡi (8%), đầu lưỡi (2%).
4. Liệu pháp chẩn đoán ung thư lưỡi
4.1. Lâm sàng
Trong giai đoạn đầu, các triệu chứng thường không rõ ràng và dễ bị bỏ qua. Người bệnh có cảm giác như có dị vật hoặc xương cá mắc vào lưỡi, rất khó chịu.
Ở giai đoạn sau, các dấu hiệu sẽ xuất hiện chính xác hơn:
- Đau: Cảm giác này tăng lên khi nói, nhai và đôi khi cơn đau lan đến tai.
- Tăng tiết nước bọt. Khạc ra nước bọt và máu.
- Hôi miệng: do bên trong lưỡi bị tổn thương gây hoại tử.
- Một số trường hợp nghiến hàm và cố định lưỡi gây khó khăn khi nói và nuốt.
- Các triệu chứng thể chất.
- Tổn thương loét có giả mạc hoặc tổn thương loét.
- Dễ chảy máu.
4.2. Cận lâm sàng
- Sinh thiết và mô bệnh học để chẩn đoán xác định.
- CTMRI vùng cổ họng, chụp X-quang phổi để đánh giá mức độ lan rộng và phát triển của khối u.
- Siêu âm vùng cổ để đánh giá tình trạng của các hạch bạch huyết cổ tử cung.
- Xét nghiệm PCR tìm HPV.
5. Biện pháp điều trị ung thư lưỡi
Phẫu thuật: Đây là biện pháp cơ bản và được áp dụng rộng rãi trong điều trị ung thư, ung thư lưỡi cũng không ngoại lệ. Ở giai đoạn đầu có thể điều trị khỏi hoàn toàn bằng phẫu thuật, ở giai đoạn sau cần kết hợp điều trị ngoại khoa, xạ trị và hóa trị để giúp người bệnh kéo dài thời gian sống thêm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh. Một số trường hợp giai đoạn muộn khi chảy máu nhiều vào khối u thì phải phẫu thuật thắt động mạch cảnh ngoài để cầm máu. Xạ trị: Phương pháp này có thể áp dụng đơn lẻ trong trường hợp ung thư lưỡi giai đoạn cuối không còn cần phẫu thuật hoặc xạ trị triệt để ở những trường hợp giai đoạn đầu.
Hóa trị: Có thể được sử dụng toàn thân hoặc động mạch lưỡi, có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với một số hóa chất. Hóa trị có thể được sử dụng trước, sau khi phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị để điều trị các triệu chứng. Hóa trị hoặc xạ trị trước phẫu thuật nhằm mục đích giảm kích thước của khối u, ngăn chặn sự phát triển của khối u và ngừng cung cấp chất dinh dưỡng cho các tế bào ác tính.
6. Phải làm thế nào để tránh mắc ung thư lưỡi và tránh tái phát lại?
Bệnh ung thư không ngừa bất kì ai, đó là sự thật trong xã hội ngày nay. Vì vậy, việc phòng chống bệnh tật là vô cùng quan trọng để có một cuộc sống vui vẻ, khỏe mạnh và có ích. Những bệnh nhân đã điều trị càng hiểu rõ giá trị của việc phòng bệnh, từ đó có kế hoạch bảo vệ sức khỏe tương lai của mình, tránh tái phát ung thư lại lần nữa. Với ung thư lưỡi, việc phòng ngừa tái phát và các ca mắc mới có những điểm chung như sau:
Vệ sinh răng miệng hàng ngày: Sử dụng bàn chải và chỉ nha khoa đúng cách để giữ cho răng miệng của bạn sạch sẽ. Miệng không sạch sẽ làm suy yếu hệ thống miễn dịch và ức chế khả năng chống lại các bệnh ung thư tiềm ẩn của cơ thể.
Vệ sinh lưỡi thường xuyên
Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn nhiều rau họ đậu, trái cây, rau họ cải (như bắp cải, súp lơ), rau ăn lá có màu xanh đậm, hạt lanh, nho, trà xanh, đậu nành và cà chua… ; thay thế thức ăn chiên và nướng bằng thức ăn luộc hoặc hấp. Sử dụng các loại gia vị tốt cho sức khỏe như tỏi, gừng và bột cà ri để tăng thêm hương vị.
Từ bỏ các thói quen xấu: Không hút thuốc lá, sử dụng quá nhiều chất kích thích như rượu, bia…
Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục mỗi ngày giúp tăng sức chịu đựng và ngăn ngừa ung thư.
Đến gặp bác sỹ nha khoa định kỳ: Khám nha khoa định kỳ kết hợp với các phương pháp tầm soát giúp phát hiện sớm các dấu hiệu tiền ung thư. Đặc biệt khi thấy các dấu hiệu bất thường như: Xuất hiện các vết loét lâu ngày, có màu trắng hoặc đỏ ở hai bên lưỡi, có thể đau nhẹ hoặc không đau…
Hãy thường xuyên kiểm tra răng miệng để chắc chắn rằng bạn không mắc bệnh không mong muốn như ung thư lưỡi nhé!
