Ung thư tụy là một loại ung thư phát triển trong một vài tế bào tuyến tụy. Hầu hết những người bị ung thư tụy (có khoảng 95%) bắt đầu từ tuyến tụy ngoại tiết. Ngoài ra, cũng sẽ có khối u có thể hình hình thành trong nội tiết của tuyến tụy, nhưng rất hiếm và thường lành tính (không được coi ung thư).
Nội Dung
1. Khái niệm về tuyến tụy
Tụy là một cơ quan của hệ tiêu hóa được bao phủ bởi dạ dày, phía trước tụy, sau phúc mạc và sát thành bụng. Tụy được chia thành ba phần từ phải sang trái bao gồm đầu tụy, thân tụy và đuôi tụy. Tuyến tụy đảm nhiệm hai chức năng chính:
- Chức năng ngoại tiết: Giúp tiêu hóa thức ăn trong ruột non bằng cách giải phóng các enzym tuyến tụy vào tá tràng. Khối mô chính của tuyến tụy là mô ngoại tiết của tuyến tụy, chịu trách nhiệm về chức năng ngoại tiết của tuyến tụy.
- Chức năng nội tiết: tiết ra các hormone insulin và glucagon và được đưa thẳng vào máu để tham gia vào quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể. Các chức năng nội tiết được xen kẽ với các nang ngoại tiết của tuyến tụy và được thực hiện bởi các tế bào nội tiết trong tuyến tụy được gọi là các tiểu đảo Langerhans.
2. Thế nào là ung thư tụy?
Ung thư tụy hình thành lên khi các tế bào trong tuyến tụy nhân lên không thể kiểm soát được để tạo thành các khối u.
Loại ung thư tụy phổ biến nhất thường xảy ra ở các tuyến ngoại tiết và được gọi là ung thư biểu mô tuyến tụy. Ung thư biểu mô tuyến tụy là một trong những bệnh ung thư xâm chiếm nhất. Tại thời điểm chẩn đoán, hầu hết các bệnh ung thư đã di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Ung thư biểu mô tuyến tụy cũng tương đối kháng thuốc và có khả năng điều trị khỏi hẳn bệnh duy nhất là phẫu thuật.
Ung thư tụy là căn bệnh hiếm gặp nhưng khó phát hiện và điều trị, dẫn đến tỷ lệ tử vong rất cao. Sau phẫu thuật, hầu hết bệnh nhân ung thư tụy chỉ sống được khoảng 2-3 năm, và tỷ lệ bệnh tái phát lại sau khi phẫu thuật là khá cao. Đối với những bệnh nhân ung thư tụy giai đoạn cuối không có khả năng phẫu thuật, hầu hết bệnh nhân không sống quá một năm sau khi được chẩn đoán.
Ta có thể chia ung thư tụy thành 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Đầu tiên sẽ xuất hiện một hoặc một vài khối u nằm khu trú bên trong truyến tụy, chúng thường chỉ có kích thước rất nhỏ ( < 2cm). Ở giai đoạn này thường sẽ không biểu hiện bất kỳ một triệu chứng nào rõ ràng do đó bệnh nhân rất khó chẩn đoán ra bệnh.
- Giai đoạn 2: Đến giai đoạn này kích thước khối u bắt đầu có sự phát triển ( 2-4 cm), chúng bắt đầu có lan chiếm sang các mô xung quanh tuyến tụy nhưng hầu như chứ có ảnh hưởng lắm đến các mạch máu.
- Giai đoạn 3: Khi này kích thước khối u đã đạt tới 6cm hoặc lớn hơn. Tế bào của ung thư đã ảnh hưởng tới mạch máu và xâm lấn vào nhiều hạch bạch huyết và các cơ quan xung quanh.
- Giai đoạn 4: Kích thước của khối u có thể rất lớn, di căn tới các cơ quan xa tụy hơn như gan, phổi,…
3. Các nguyên nhân dẫn đến ung thư tụy
Một số nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ mắc ung thư tụy là:
- Những người nghiện thuốc lá.
- Người trưởng thành đã lớn tuổi.
- Nam giới mắc nhiều hơn nữ giới với tỷ lệ là : 1,3/1.
- Viêm tụy mạn tính: uống nhiều rượu, sỏi mật,…
- Có bệnh đái tháo đường.
- Thực đơn ăn uống hàng ngày chứa quá nhiều dầu, mỡ, đường, nước có gas,…
- Gia đình có người đã mắc ung thư tụy.
- Theo nhóm máu: Những người có nhóm máu A, B có nguy cơ mắc ung thư tụy cao hơn người nhóm máu khác (theo nghiên cứu của Viện ung thư quốc gia ở Mỹ).
4. Những dấu hiệu thường xuất hiện ở bệnh ung thư tụy
Các dấu hiệu hay gặp ở người bệnh ung thư tụy bao gồm:
- Đau bụng, có nhiều trường hợp đau lan ra đằng sau lưng.
- Sút cân nhanh không xác định được nguyên nhân và thường đi kèm với biếng ăn, chướng bụng, đầy hơi, đi ngoài tiêu chảy, phân lỏng có màu sẫm hoặc phân mỡ nổi ở trên nước,…
- Da vàng, mắt vàng.
- Lòng bàn tay, bàn chân ngứa.
Dấu hiệu ung thư tụy
Nhìn chung các dấu hiệu của ung thư tụy không mấy rõ ràng và dễ gây nhầm lẫn tới các loại ung thư khác. Điều này có thể lí giải được nguyên do hầu như các bệnh nhân chỉ phát hiện được bệnh của mình khi bệnh đã vào giai đoạn bệnh đã tiến triển.
5. Những cách phòng tránh mắc ung thư tụy
Hiện nay, chưa có bất kì biện pháp phòng tránh chính xác nào đối với bệnh ung thư tụy. Tuy nhiên, để giảm thiểu những yếu tố có nguy cơ cao dẫn đến bệnh là biện pháp cấp thiết. Các biện pháp phòng tránh kiểm soát các nguy cơ có thể thực hiện được bao gồm:
- Giảm thiếu tối đa việc hút thuốc lá hay là uống rượu, bia.
- Từ bó chế độ ăn chứa quá nhiều dầu mỡ và chất béo. Thay vào đó nên có một chế độ ăn dinh dưỡng phù hợp.
- Tránh xa các đồ ăn có chứa quá nhiều đường và nước ngọt có gas.
- Thêm chế độ thể dục thể thao vào sinh hoạt hằng ngày.
6. Chẩn đoạn ung thư tụy bằng những biện pháp nào?
Bác sĩ dựa vào các câu hỏi về bệnh sử, tiền sử và khám lâm sàng cho bệnh nhân. Ở những giai đoạn sau của bệnh thì bác sĩ còn có thể sờ thấy được cả khối u khi khám cho người bệnh ở bụng. Nhưng hầu hết rất hiếm khi bệnh này có thể được chẩn đoán bằng việc khám lâm sàng. Khi không thể khám được bằng lâm sàng thì bác sĩ sẽ khuyến nghị bệnh nhân thực hiện xét nghiệm bằng chấn đoán hình ảnh. Những chấn đoán thường được sử dụng là:
- Siêu âm: Đây là xét nghiệm được nghĩ đến đầu tiên khi người bệnh đau bụng và da vàng. Tuy nhiên khi siêu âm cũng có thể nhầm sang sỏi mật vị có các triệu chứng tương tự.
- Siêu âm nội soi: Là một trong những phương pháp góp phần phát hiện ung thư tụy.
- Chụp CT scan: Đây là phương pháp có thêm nhiều thông tin hơn đến chẩn đoán bệnh. Phương pháp này có thể định vị được cả vị trí của khôi u nhỏ khi mà siêu âm không phát hiện thấy. Chụp CT còn có thể xác định được liệu khối u đã di căn sang những cơ quan khác chưa. Đây là thông tin quan trọng để bác sĩ lên kế hoạch phẫu thuật loại bỏ khối u.
Siêu âm bụng để chẩn đoán ung thư tụy
Khi đã tìm thấy khối u trong tuyến tụy thì bác sĩ cần phải làm sinh thiết để xác định có mắc ung thư không bằng cách giải phẫu bệnh. Thực hiện sinh thiết bằng các cách sau:
- Sinh thiết qua da: Bác sĩ sử dụng một cây kim xuyên qua da tiến vào cơ thể. Thủ thuật được thực hiện trong khi tiến hành siêu âm hoặc chụp CT scan để chỉnh hướng đi của kim tới vị trí khối u.
- Nội soi sinh thiết: Được thực hiện bới bác sĩ chuyên khoa nội tiêu hóa bằng cách đưa ống nội soi vào miệng đến dạ dày rối vào tá tràng. Sinh thiết bằng kim ở vị trí đầu ống nội soi làm cùng lúc với siêu âm để thấy hướng đi. Khi nội soi thì bệnh nhân được an thần gây mê để thủ thuật không đau.
- Siêu âm qua nội soi: Để chẩn đoán ung thư tụy dùng siêu âm nội soi. Bên cạnh đó còn dùng kim để làm sinh thiết hoặc cũng có thể tiêm hóa chất vào khối u.
Cuối cùng sau khi chẩn đoán ra ung thư tụy thì còn cần phải thực hiện xét nghiệm máu để đánh giá chức năng gan, thận,…
7. Có thể điều trị ung thư tụy không?
Điều trị ung thư tụy còn phụ thuộc vào mức độ và giai đoạn của người bệnh. Mức độ có thể được phân loại như sau:
- Ung thư tại chỗ.
- Ung thư tại chỗ nhưng đã bắt đầu có những tiến triển.
- Ung thư di căn.
Các phương pháp được sử dụng để điều trị chủ yếu là :
- Phẫu thuật.
- Xạ trị.
- Hóa trị.
Mọi người nên kiểm tra sức khỏe định kì để sớm phát hiện và nhận điều trị ở thời điểm tốt nhất. Nếu trong giai đình có nguời đã mắc bệnh ung thư tụy thì bạn nên thực hiện tầm soát nguy cơ càng sớm càng tốt.
