Kết quả định lượng HbA1c thể hiện điều gì? Mối quan hệ giữa HbA1c và đường máu trong bệnh Đái tháo đường.
Nội Dung
1. Đái tháo đường và gánh nặng toàn cầu
1.1. Định nghĩa
Đái tháo đường là bệnh lý rối loạn chuyển hóa được đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính phối hợp với rối loạn chuyển hóa carbohydrat, lipid và protein do kháng insulin hoặc giảm tiết insulin hoặc cả hai.
“Đái tháo đường là tình trạng TỬ VONG TIM MẠCH SỚM do tăng đường huyết và có thể đi kèm với mù và suy thận”
1.2. Gánh nặng toàn cầu
Năm 2011, con số người mắc đái tháo đường là 366 triệu. Năm 2021, số người lớn mắc đái tháo đường lên tới 537 triệu. Con số này được dự đoán sẽ tăng lên trên 643 triệu người vào năm 2030. 80% người bệnh Đái tháo đường sống ở những nước có thu nhập thấp và trung bình. 6,7 triệu người tử vong năm 2021 do đái tháo đường – cứ 5 giây lại có 1 người tử vong. Khoảng 183% triệu người (50%) mắc đái tháo đường NHƯNG không được chẩn đoán.
Rất nhiều người bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, khi đã có biến chứng. Vì vậy, việc chẩn đoán và điều trị đái tháo đường nên được bắt đầu sớm hơn. Do đó, ngày càng có nhiều nghiên cứu các phương pháp chẩn đoán mới được đưa ra.
Năm 2011, WHO đã chấp nhận xét nghiệm định lượng HbA1c để chẩn đoán đái tháo đường. (HbA1c 6.5% (48mmol/mol) được khuyến nghị là giá trị ngưỡng để chẩn đoán).
2. Định lượng HbA1c có cần thiết và quan trọng không?
Trong bài viết này, chúng ta sẽ xem xét HbA1c có nghĩa là gì, và tại sao việc hướng đến mức HbA1c mục tiêu lại quan trọng như vậy?
Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về xét nghiệm định lượng HbA1c và những gì bạn có thể làm để giảm mức HbA1c của mình nếu nó cao hơn giới hạn bình thường.
2.1. HbA1c có nghĩa là gì?
HbA1c được gọi là hemoglobin glycated, sản phẩm chuyển hóa được tạo ra khi glucose trong cơ thể bạn bám vào các tế bào hồng cầu. Khi cơ thể của bạn không thể sử dụng được đường đúng cách, nhiều đường hơn sẽ bám vào các tế bào máu và tích tụ trong máu của bạn.
Các tế bào hồng cầu hoạt động trong khoảng 120 ngày, đó là lý do tại sao HbA1c có thể thể hiện mức đường huyết trung bình của bạn trong vòng 4 tháng, và xét nghiệm này thường được thực hiện hàng quý.
Do đó, HbA1c có thể hiểu là mức đường huyết trung bình của bạn trong khoảng bốn tháng qua.
2.2. Xét nghiệm định lượng HbA1c là gì?
Xét nghiệm hemoglobin A1c (HbA1c) đo lượng đường gắn với hemoglobin trong máu của bạn. Hemoglobin là một phần của tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi đến các cơ quan trong cơ thể.
Đây là một xét nghiệm máu cung cấp một thông tin về mức độ kiểm soát bệnh đại tháo đường của người bệnh trong vài tháng qua. Từ đó các bác sĩ có thể đánh giá mức độ tuân thủ điều trị của người bệnh và đáp ứng tác dụng của thuốc trên bệnh nhân.
Xét nghiệm HbA1c cũng được sử dụng để chẩn đoán bệnh đái tháo đường và theo dõi mức độ của bạn nếu bạn có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường (tiền tiểu đường).
Kết quả định lượng HbA1c để chẩn đoán đái tháo đường
HbA1c có nhiều ưu điểm hơn đường máu đói và nghiệm pháp dung nạp đường huyết:
- Tiện lợi hơn.
- Tính ổn định cao hơn.
- Ít bị nhiễu hơn bởi các yếu tố stress, thay đổi về chế độ ăn hoặc tình trạng bệnh lý khác.
Tuy nhiên, hiện nay tại Việt Nam, HbA1c chưa được chính thức đưa vào tiêu chuẩn chẩn đoán Đái tháo đường trên toàn quốc, do có rất ít các cơ sở y tế và bệnh viện có khả năng thực hiện xét nghiệm này theo chuẩn hóa quốc tế. Do vậy độ sai lệch của xét nghiệm còn cao, nên xét nghiệm này thường chỉ được dùng để theo dõi điều trị cho người bệnh đái tháo đường.
2.3. Kết quả định lượng HbA1c
Kết quả định lượng HbA1c bình thường ở người dao động khác nhau:
- 5,78% ở người da trắng.
- 6,00% ở người Châu Á.
- 6,12% ở nhóm thổ dân Châu Mỹ.
- 6,18% ở người da đen.
Giá trị HbA1c trong chẩn đoán:
- Bình thường: Dưới 5.8% (hoặc dưới 40mmol/mol).
- Tiền đái thao đường: Từ 5.8% đến 6.4% (40-47 mmol/mol).
- Đái tháo đường: Từ 6.5% trở lên (từ 48 mmol/mol).
Tuy nhiên, kết quả định lượng HbA1c của bạn có thể thay đổi vì nhiều lý do, bao gồm: cơ thể bạn đang không khỏe, bị thiếu máu, bạn đang sử dụng các loại thuốc khác, ví dụ như steroid, bạn đang cảm thấy căng thẳng kéo dài hoặc đang bị trầm cảm.
2.4. HbA1c và nguy cơ biến chứng của Đái tháo đường
HbA1c cao có nghĩa là bạn có lượng đường trong máu cao kéo dài trong khoảng thời gian vài tháng qua. Điều này đồng nghĩa với bạn có nguy cơ cao trong việc gặp các biến chứng nguy hiểm thậm chí đe dọa tính mạng của đái tháo đường.
Việc giảm 1% HbA1c đã được chứng minh có ý nghĩa quan trọng trong việc giảm các tỷ lệ biến chứng như:
- GIẢM 21% NGUY CƠ TỬ VONG LIÊN QUAN ĐẾN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG.
- GIẢM 14% nguy cơ biến chứng tim mạch.
- GIẢM 37% các biến chứng vi mạch.
- GIẢM 43% nguy cơ biến chứng mạch ngoại biên.
Điều này có nghĩa là bạn nên kiểm tra HbA1c của bạn thường xuyên 3-6 tháng /1 lần. Đây là một xét nghiệm quan trọng trong việc kiểm tra, đánh giá sức khỏe định kỳ đối với người bệnh đái tháo đường.
Hầu hết mọi người sẽ được làm xét nghiệm định lượng HbA1c từ ba đến sáu tháng một lần. Nhưng bạn có thể sẽ phải định lượng nó thường xuyên hơn nếu bạn đang có kế hoạch sinh con, hay phương pháp điều trị của bạn gần đây đã thay đổi hoặc bạn đang gặp vấn đề trong việc quản lý đường máu của mình.
2.5. Mục tiêu HbA1c
Theo UK NICE GUIDELINE: Đối với người lớn mắc bệnh đái tháo đường type 2 được quản lý bằng lối sống và chế độ ăn, hoặc theo lối sống và chế độ ăn uống kết hợp một thuốc duy nhất không liên quan đến hạ đường huyết: HbA1c mục tiêu là 6.5% (48 mmol/mol).
Ở người lớn mắc bệnh tiểu đường type 2, nếu nồng độ HbA1c không được kiểm soát đầy đủ bởi một loại thuốc duy nhất và tăng trên 7.5% (58 mmol/mol) hoặc cao hơn nữa:
- Tuân thủ điều trị các khuyến cáo về lối sống, chế độ ăn và điều trị thuốc.
- Hạ nồng độ HbA1c về dưới 7% (53 mmol/mol).
Đối với người lớn mắc bệnh đái tháo đường type 1, chỉ số sau khi định lượng HbA1c mục tiêu là 48 mmol/mol (6.5%) hoặc thấp hơn, để giảm thiểu các nguy cơ biến chứng mạch máu lâu dài.
3. Làm thế nào để giảm HbA1c cũng như các biến chứng nguy hiểm của bệnh Đái tháo đường
3.1. Thay đổi lối sống
Tập thể dục thường xuyên có thể giúp quản lý mức đường huyết và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Thể dục thể thao giúp kiểm soát được kết quả định lượng HbA1c
Hoạt động thể chất: Các hướng dẫn hiện hành khuyến cáo người lớn nên tập thể dục vừa phải 150–300 phút/ tuần. Tối tiểu 150 phút/ tuần, không bỏ tập 2 ngày liên tục. Những người sử dụng insulin nên nói chuyện với bác sĩ để có một kế hoạch phù hợp hơn.
Các hoạt động thường ngày: Làm việc nhà, làm vườn và các hoạt động thường ngày khác đều có thể giúp một người vận động.
Theo dõi lượng đường trong máu: Điều này rất quan trọng để đảm bảo người đó đạt được mục tiêu của họ và thực hiện bất kỳ thay đổi cần thiết nào.
3.2. Chế ăn phù hợp
Tất cả mọi người, đặc biệt là những người mắc bệnh tiểu đường, có thể hưởng lợi từ một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm nhiều trái cây tươi và rau quả và thực phẩm nguyên chất và ít đường, muối và chất béo.
Chế độ ăn lành mạnh để có một chỉ số HbA1c lý tưởng
Những lời khuyên chung về chế độ ăn uống để giảm mức A1C bao gồm:
- Chia làm nhiều bữa nhỏ.
- Lên kế hoạch bữa ăn từ ngày hôm trước.
- Ghi nhật ký về thức ăn, thuốc và tập thể dục.
- Chia lượng thực phẩm giàu carbohydrate cho các bữa trong ngày.
- Chọn các thực phẩm ít qua chế biến hoặc thực phẩm nguyên hạt như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau, các loại đậu và các loại hạt.
3.3. Điều trị thuốc theo đơn và khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ
Đường huyết thay đổi phụ thuộc rất nhiều yếu tố: Chế độ ăn, sinh hoạt, vận động, mức độ tuân thủ điều trị, trạng thái tâm lý và tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn.
Vì vậy, việc điều trị thuốc theo đơn là đúng nhưng chưa đủ. Bệnh nhân đái tháo đường cần đi khám hàng tháng để điều chỉnh thuốc phù hợp, ngoài ra còn để phát hiện sớm các biến chứng.
Bài viết trên đã cung cấp thông tin cho bạn về ý nghĩa của việc định lượng HbA1c và mối liên hệ của chỉ số này đến bệnh đái tháo đường. Hy vọng giúp bạn có những kiến thức để kiểm soát sức khỏe mình tốt hơn.
Fanpage: Kochi
Hotline: 024 6291 8086
