Trong cuộc sống của người bênh ung thư thì xạ trị và hóa trị không còn là điều xa lạ. Nhưng liệu chúng ta đã hiểu đúng và đủ về xạ trị và hóa trị hay chưa? Xạ trị và hóa trị là hai phương pháp điều trị độc lập với nhau. Tuy nhiên chúng cũng có thể kết hợp với nhau tạo ra hiệu quả tốt hơn nhưng đồng nghĩa với việc tác dụng phụ đi kèm cũng nhiều hơn.
Nội Dung
1. Đôi nét về xạ trị và hóa trị
- Xạ trị là một phương pháp sử dụng các chùm tia bức xạ chiếu vào một vị trí nhất định trong cơ thể. Khi bị ung thư cơ thể phát triển tăng sinh quá mức các tế bào gây hại cho cơ thể. Các khối u này có thể xuất hiện tại một vị trí hoặc di chuyển đi khắp cơ thể người bệnh ( di căn). Do đó xạ trị sử dụng các chùm tia bức xạ chiếu vào các khối u nhằm thay đổi cấu trúc AND của nó. Qua đó tiêu diệt khối u hoặc thu nhỏ kích thước của khối u trước khi tiến hành các phẫu thuật cắt bỏ.
Phương pháp tiến hành phương pháp xạ trị
- Hóa trị là phương pháp đơn giản hơn xạ trị sử dụng hóa chất như thuốc Tamoxifen, Proestin, Antiandrogens…. Các thuốc hóa trị phần lớn có tác dụng toàn thân nhằm tấn công vào các khối u để tiêu diệt chúng.
2. Sử dụng xạ trị và hóa trị trong trường hợp nào?
Xạ trị và hóa trị được sử dụng cho các bệnh nhân mắc bệnh ung thư. Tuy nhiên thì xạ trị không chỉ diệt các tế bào ung thư mà còn giết chết các tế bào khỏe mạnh do đó nó được sử dụng từng đợt nhất định theo phác đồ còn hóa trị được sử dụng thường xuyên hơn.
Hóa trị là thông qua việc sử dụng thuốc qua đường uống hoặc đường tiêm tĩnh mạch khá đơn giản nên thường được sử dụng cho bệnh nhân dùng trước khi tiến hành phác đồ bằng phương pháp xạ trị. Bệnh nhân ung thư sử dụng thuốc trước khi tiến hành phẫu thuật hoặc xạ trị để khống chế kích thước khối u, tránh khối u tăng sinh hoặc sử dụng sau xạ trị và phẫu thuật khối u để kiểm soát u quay lại hoặc tránh lan rộng sang các vị trí khác của cơ thể.
Bệnh nhân ung thư di căn cần điều trị theo phác đồ xạ trị và hóa trị của bác sĩ đưa ra.
Do các thuốc hóa trị có tác dụng toàn thân nên phần lớn sử dụng cho các bệnh nhân ung thư đã di căn, khi các khối u lan khắp cơ thể.
Người bệnh có thể sử dụng một loại hóa chất hoặc nhiều loại hóa chất khác nhau tùy vào mức độ bệnh cũng như phác đồ điều trị mà bác sĩ đưa ra.
3. Lợi và hại của xạ trị và hóa trị khi đi cùng nhau.
Việc sử dụng phương pháp xạ trị và hóa trị đều nhằm mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư gây bệnh cho cơ thể con người. Tuy nhiên việc sử dụng xạ trị hay hóa trị đều gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Đặc biệt là khi kết hợp hai phương pháp xạ trị và hóa trị với nhau thì tác dụng không mong muốn đi kèm càng tăng mạnh gây cho người bệnh các đau đớn và những tác dụng thường thấy sau:
- Hóa trị gây ra các triệu chứng như khô miệng, chướng bụng, chán ăn, khó tiêu. Các vùng cơ bắp trong cơ thể cảm thấy đau nhức. Số lượng hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu bị sụt giảm. Mất ngủ da sạm đen, tím bầm. Đi kèm đau đầu, buồn nôn, táo bón hoặc tiêu chảy. Đặc biệt là hiện tượng rụng tóc xuất hiện trên các bệnh nhân ung thư.
Cảm giác đau đớn bệnh nhân phải đối mặt khi sử dụng xạ trị và hóa trị.
- Xạ trị cũng gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng tới các cơ quan hay vị trí gần với khối u. Như xạ trị ung thư tuyến giáp có thể gây ảnh hưởng đến thanh quản làm thay đổi giọng nói. Hoặc xạ trị ung thư vùng bụng gây ra thủng dạ dày hoặc tổn hại tới gan. Xạ trị gây ra hiện tượng mẩn đỏ, nứt nẻ da, lở loét một số vị trí trên cơ thể dễ dàng bị viêm nhiễm, nấm ngứa, rối loạn chức năng sinh dục. Vùng da tiếp xúc bức xạ bị đen sạm thậm chí cháy da vùng tiếp xúc.
4. Những điều cần phòng tránh khi làm điều trị xạ trị và hóa trị.
Xạ trị và hóa trị gây ra nhiều tác dụng phụ tuy nhiên lại là phương pháp gần như bắt buộc sử dụng đối với bệnh nhân bị ung thư. Chúng ta không thể so sánh phương pháp nào nặng hay nhẹ hơn. Mức độ nặng nhẹ của hóa trị và xạ trị phụ thuộc vào phác đồ điều trị đưa ra hay nói cách khác là phụ thuộc vào mức độ bệnh của bệnh nhân ung thư. Ví dụ như sử dụng hóa trị thì số lượng hóa chất là bao nhiêu? Hàm lượng nhiều ít như thế nào? Thời gian sử dụng hóa chất dài hay ngắn?…
Từ đó mà quyết định các tác dụng phụ đi kèm là nhiều hay ít, mức độ biểu hiện là nặng hay nhẹ. Sau đó đưa ra các phương hướng giải quyết các tác dụng phụ đi kèm: buồn nôn sử dụng thêm các thuốc chống nôn, chán ăn hấp thu kém phải sử dụng các thức ăn lỏng dinh dưỡng để truyền hoặc chia nhỏ bữa ăn, tăng số lượng bữa ăn của người bệnh lên…
Bữa ăn dinh dưỡng cho bệnh nhân ung thư điều trị xạ trị và hóa trị.
Như vậy chúng ta cần hiểu hóa trị và xạ trị chỉ là phương pháp điều trị bệnh tùy theo tình trạng của bệnh nhân. Đây là hai phương pháp khác nhau, xạ trị và hóa trị không phải là một và không thể đưa ra phương pháp nào nặng hay nhẹ. Mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm nhưng đều có chung một mục đích duy nhất là giúp cho người bệnh duy trì sức khỏe, kéo dài được tuổi thọ.
